Spawacze i inspektorzy jakości w przemyśle metalowym regularnie muszą dokonywać oceny poprawności wykonanych połączeń. Norma PN EN ISO 17637 zawiera precyzyjne wytyczne dotyczące przeprowadzania badań wizualnych złączy spawanych, określając zarówno metodologię, jak i wymagania sprzętowe. Kontrola wizualna to pierwszy i kluczowy etap weryfikacji jakości spoin, pozwalający na wczesne wykrycie potencjalnych wad powierzchniowych.
Norma PN EN ISO 17637 jest podstawowym standardem w dziedzinie badań nieniszczących, precyzyjnie określającym wytyczne dla wizualnej oceny złączy spawanych. Jej zakres obejmuje zarówno kontrolę gotowych spoin, jak i przygotowanie złącza przed spawaniem, co czyni ją niezbędnym narzędziem dla specjalistów przemysłowych.
Norma PN-EN ISO 17637 stanowi integralną część szerszego systemu standardów, współpracując z innymi kluczowymi dokumentami, takimi jak:
PN-EN ISO 17637 zapewnia jednolite kryteria oceny jakości spoin, wpływając na bezpieczeństwo i niezawodność konstrukcji spawanych. Norma szczegółowo opisuje metodologię inspekcji wizualnej - od warunków oświetleniowych, przez odległości obserwacji, aż po wymagania sprzętowe.
Norma PN-EN ISO 17637 znajduje szerokie zastosowanie w wielu sektorach przemysłowych. Ma szczególne znaczenie w branży stalowej i metalurgicznej. Jest podstawowym narzędziem w procesie zapewnienia jakości konstrukcji spawanych - od prostych elementów po złożone konstrukcje nośne i ciśnieniowe.
W praktyce przemysłowej norma ta stanowi podstawę do wykrywania powierzchniowych niezgodności spawalniczych: pęknięć, porowatości, podtopień czy niewłaściwego wtopienia. Systematyczne podejście do kontroli wizualnej umożliwia wczesne wykrycie potencjalnych problemów. Pozwala to na redukcję kosztów napraw i minimalizację ryzyka awarii.
Norma PN-EN ISO 17637 usprawnia cały cykl produkcyjny - kontrola na etapie przygotowania złącza zapobiega błędom, a ocena gotowej spoiny weryfikuje zgodność z projektem. W branżach takich jak energetyka, przemysł stoczniowy czy motoryzacyjny, gdzie jakość spawów decyduje o bezpieczeństwie, norma ta jest niezbędnym elementem systemów zarządzania jakością.
Badania wizualne (VT) to podstawowa metoda badań nieniszczących (NDT). Polegają one na systematycznej obserwacji i pomiarach w celu weryfikacji zgodności obiektu z wymaganiami. Zazwyczaj stosuje się je jako pierwsze w sekwencji badań NDT, przed innymi technikami diagnostycznymi.
Norma PN-EN 13018 dzieli badania wizualne na dwie kategorie:
Badania wizualne stosuje się zarówno na etapie produkcji, jak i podczas eksploatacji obiektów. W przypadku złączy spawanych inspekcja obejmuje 100% powierzchni, zapewniając skuteczne wykrywanie nieciągłości. Proces ten polega na obserwacji spoiny i strefy wpływu ciepła, identyfikacji niezgodności oraz ich precyzyjnym pomiarze.
Zgodnie z normą PN-EN ISO 17637, profesjonalna kontrola wizualna może wymagać użycia specjalistycznego sprzętu:
Równie ważne są odpowiednie warunki badania. Norma wymaga oświetlenia o natężeniu co najmniej 350 luksów, odległości obserwacji do 600 mm oraz kąta patrzenia minimum 30°. Przestrzeganie tych wytycznych gwarantuje wiarygodność i powtarzalność wyników.
Zgodnie z normą PN EN ISO 17637, prawidłowa dokumentacja jest kluczowym elementem kontroli jakości. Musi ona zawierać dziennik badań, który rejestruje wszystkie inspekcje, ich wyniki oraz szczegółowe informacje o badanym obiekcie, zastosowanych metodach i warunkach.
Dokumentacja musi również zawierać dowody kwalifikacji personelu.
Raport z badań wizualnych musi być przejrzysty i jednoznaczny. Powinien zawierać co najmniej:
Inspektorzy przeprowadzający badania wizualne złączy spawanych zgodnie z normą PN EN ISO 17637 muszą mieć odpowiednie kwalifikacje. Są one ściśle określone przez normę PN-EN ISO 9712, która wprowadza system certyfikacji personelu badań nieniszczących. Wymaga ona od inspektorów uzyskania certyfikatu na poziomie VT1 lub VT2 w metodzie badań wizualnych.
Uprawnienia inspektorów różnią się w zależności od posiadanego poziomu certyfikacji:
|
Uprawnienie |
Poziom VT1 |
Poziom VT2 |
|
Wykonywanie badań |
Tak, według instrukcji i pod nadzorem |
Tak, samodzielnie |
|
Interpretacja wyników i ocena zgodności |
Nie |
Tak |
|
Podejmowanie decyzji o akceptacji |
Nie |
Tak |
|
Opracowywanie instrukcji badań |
Nie |
Tak |
|
Nadzór nad personelem NDT |
Nie |
Tak, nad personelem o niższych kwalifikacjach |
Oprócz formalnej certyfikacji ważne jest praktyczne doświadczenie inspektora. Kompetencje personelu bezpośrednio wpływają na wiarygodność inspekcji, a tym samym na bezpieczeństwo i niezawodność obiektów. Dlatego pracodawcy często wymagają od inspektorów ciągłego doskonalenia zawodowego poprzez udział w szkoleniach i konferencjach branżowych.
Kontrola wizualna jest podstawowym elementem systemu zapewnienia jakości w przemyśle. Jest najczęściej stosowaną i najbardziej ekonomiczną metodą badań nieniszczących. Jej znaczenie wynika przede wszystkim z możliwości szybkiej i efektywnej oceny stanu powierzchni materiałów oraz połączeń spawanych, co pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych problemów jakościowych.
Badania wizualne często służą jako wstęp do bardziej zaawansowanych metod NDT. Wykrycie podejrzanych obszarów pozwala na ukierunkowane zastosowanie badań penetracyjnych, magnetyczno-proszkowych czy ultradźwiękowych. Usprawnia to proces kontroli i koncentruje zasoby na potencjalnie problematycznych miejscach.
W obliczu rosnących wymagań dotyczących jakości i bezpieczeństwa, znaczenie profesjonalnych badań wizualnych zgodnych z normą PN EN ISO 17637 stale rośnie. Firmy stosujące rygorystyczne procedury kontroli zyskują przewagę konkurencyjną. Osiągają to dzięki wyższej jakości produktów, mniejszej liczbie reklamacji i większemu zaufaniu klientów.
Opublikowano 22.10.2025
