Certyfikowany personel badań nieniszczących stanowi fundament bezpieczeństwa w najważniejszych sektorach przemysłu, od energetyki po lotnictwo. Norma PN-EN ISO 9712 wprowadza rygorystyczny, trójstopniowy system kwalifikacji specjalistów NDT, zapewniając ich kompetencje w wykrywaniu potencjalnych wad materiałowych bez uszkadzania badanych elementów. Dzięki międzynarodowemu uznawaniu certyfikatów standard ten umożliwia globalną współpracę przy projektach wymagających precyzyjnej kontroli jakości.
Norma PN-EN ISO 9712 to międzynarodowy standard definiujący wymagania dotyczące kwalifikacji i certyfikacji personelu wykonującego badania nieniszczące (NDT). Określa jednolite kryteria oceny kompetencji specjalistów, którzy weryfikują jakość materiałów i konstrukcji bez ich uszkadzania.
Standard ten ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia wysokiej jakości badań nieniszczących, ponieważ gwarantuje, że osoby wykonujące te badania mają odpowiednie umiejętności, wiedzę teoretyczną oraz doświadczenie praktyczne. Dzięki temu można zachować bezpieczeństwo i niezawodność produktów oraz instalacji przemysłowych w różnych sektorach gospodarki.
Norma PN-EN ISO 9712 pozwala na ujednolicenie systemu certyfikacji personelu NDT na poziomie międzynarodowym. Ułatwia to wzajemne uznawanie kwalifikacji specjalistów między różnymi krajami i organizacjami. Ma to szczególne znaczenie w dobie globalizacji i intensywnej międzynarodowej współpracy w zakresie projektów przemysłowych.
Certyfikacja personelu NDT zgodnie z normą PN-EN ISO 9712 wykorzystuje rygorystyczny system weryfikacji kompetencji. Operatorzy muszą posiadać odpowiednie certyfikaty, aby móc wykonywać badania w określonych metodach i sektorach przemysłowych.
Proces certyfikacji obejmuje następujące etapy:
Certyfikaty wydawane są na czas określony i wymagają okresowego odnawiania. Gwarantuje to utrzymanie aktualnych kompetencji personelu w obliczu dynamicznie zmieniających się technologii i wymagań przemysłowych.
Norma PN-EN ISO 9712 ustanawia trójstopniowy system kwalifikacji personelu NDT, odzwierciedlający rosnący poziom kompetencji i odpowiedzialności. Każdy poziom wiąże się z określonym zakresem uprawnień oraz obowiązków w procesie badań nieniszczących.
Poziom 1 (podstawowy) uprawnia do wykonywania badań nieniszczących zgodnie z pisemnymi instrukcjami i pod nadzorem personelu o wyższych kwalifikacjach. Nie obejmuje uprawnień do samodzielnej interpretacji wyników.
Poziom 2 umożliwia samodzielne wykonywanie badań nieniszczących oraz interpretację ich wyników zgodnie z obowiązującymi normami i specyfikacjami. Specjaliści z tym poziomem certyfikacji mogą wybierać odpowiednie techniki badawcze, przygotowywać instrukcje robocze oraz sprawować nadzór nad pracą personelu poziomu 1.
Poziom 3 reprezentuje najwyższy stopień kompetencji, uprawniający do pełnego nadzoru nad działaniami NDT w organizacji. Osoby posiadające certyfikat poziomu 3 mogą opracowywać procedury badawcze, interpretować normy i specyfikacje, a także kierować programami szkoleniowymi. Wymaga to szerokiej wiedzy technicznej - nie tylko w zakresie metod badawczych, ale również materiałoznawstwa, procesów produkcyjnych i mechanizmów powstawania wad.
Norma PN-EN ISO 9712 obejmuje szeroki zakres metod badań nieniszczących, dla których można uzyskać certyfikację. Najczęściej stosowane metody obejmują:
Każda z tych metod wymaga specyficznych umiejętności i wiedzy, dlatego certyfikacja przyznawana jest oddzielnie dla każdej techniki badawczej. Przykładowo, badania szczelności (LT) mogą być wykonywane wyłącznie przez personel posiadający odpowiednie kwalifikacje w tej konkretnej metodzie.
Certyfikaty NDT wydane zgodnie z normą PN-EN ISO 9712 zachowują ważność przez pięć lat. Po upływie tego okresu konieczne jest ich odnowienie w celu potwierdzenia, że specjalista nadal posiada wymagane kompetencje.
Odnowienie certyfikacji uzależnione jest od spełnienia następujących warunków:
Norma PN-EN ISO 9712, podobnie jak inne standardy międzynarodowe, podlega okresowym przeglądom i aktualizacjom. Ich celem jest dostosowanie jej do zmieniających się potrzeb przemysłu oraz postępu technologicznego w dziedzinie badań nieniszczących. Najnowsze zmiany wprowadzają udoskonalenia w systemie certyfikacji personelu NDT, z większym naciskiem na praktyczne umiejętności oraz etykę zawodową.
W 2025 roku Ośrodek Certyfikacji GIT Gliwice wdrożył nową wersję normy PN-EN ISO 9712. Wprowadza ona istotne zmiany: bardziej precyzyjne wymagania dotyczące doświadczenia zawodowego, zmodyfikowane procedury egzaminacyjne oraz uaktualnione kryteria odnowienia i recertyfikacji.
Znajomość aktualnych wymagań normy jest niezbędna dla specjalistów NDT i organizacji. Aktualizacje wywierają bezpośredni wpływ na programy szkoleniowe, procedury certyfikacyjne i praktyki zawodowe. Wymaga to śledzenia zmian i adaptacji do nowych wytycznych.
Norma PN-EN ISO 9712 znajduje szerokie zastosowanie w gałęziach przemysłu, gdzie jakość i bezpieczeństwo stanowią priorytety. Certyfikowany personel NDT ma kluczowe znaczenie w zapewnieniu niezawodności produktów i instalacji.
W energetyce certyfikowani specjaliści NDT przeprowadzają regularne kontrole elementów kotłów, turbin, rurociągów i zbiorników ciśnieniowych. Wykrywają potencjalne wady materiałowe, zanim doprowadzą one do awarii.
Przykłady praktycznych zastosowań to: kontrola spoin w konstrukcjach spawanych, wykrywanie pęknięć zmęczeniowych w elementach maszyn, badanie integralności odlewów i odkuwek oraz monitorowanie stanu technicznego instalacji przemysłowych w trakcie eksploatacji.
Opublikowano 22.10.2025
